نمونه گیری گلوله برفی ، یک روش نمونه گیری غیر احتمالی برای مواقعی است که واحدهای مورد مطالعه براحتی قابل شناسایی نباشند. بویژه هنگامی که این واحدها بسیار کمیاب یا بخش کوچکی از یک جامعه خیلی بزرگ را تشکیل می دهند. در این روش آمارگیر پس از شناسایی یا انتخاب اولین واحد نمونه گیری از آن برای شناسایی و انتخاب دومین واحد نمونه گیری استفاده یا کمک می گیرد. به همین ترتیب واحدهای دیگر نمونه شناسایی و انتخاب می شوند.
این نمونه گیری می تواند به دو صورت خطی و غیر خطی (نمایی) اجرا گردد. هنگامی از نمونه گیری گلوله ی برفی استفاده می شود که چارچوبی برای نمونه گیری وجود ندارد. هم چنین این شیوه ی نمونه گیری برای پژوهش درباره ی گروه هایی از جامعه کاربرد دارد که به فعالیت هایی اشتغال دارند که بر حسب شرایط جامعه غیر قانونی باشد و بنابراین به دلیل شرایط خاص اجتماعی و امکان دسترسی مستقیم به آن ها وجود ندارد. بر اساس این شیوه ی نمونه گیری، پژوهشگر از طریق ایجاد ارتباطات شخصی با کسانی که علاقه مند به انجام مصاحبه یا پر کردن پرسشنامه هستند، از آن ها در خواست می کند اگر اشخاص دیگری را می شناسند که دارای ویژگی های مورد نظر پژوهش و مایل به انجام مصاحبه هستند، معرفی کنند.
انتخاب جمعیت نمونه از این طریق و به صورت زنجیر وار ادامه می یابند تا زمانی ک دیگر نمونه ای پیدا نشود. نکته ی دیگر این که در این شیوه ی نمونه گیری، در انتخاب اعضای جمعیت نمونه، پژوهشگر می تواند به صورت ترجیحی به انتخاب نمونه هایی بپردازد که از نظر متغیر های زمینه ای و نیز طبقه ی اجتماعی متعلق به حوزه های اجتماعی متفاوت باشند. برای مثال برای دستیابی به افرادی که به یک بیماری بسیار نادر مبتلا هستند می توان از این روش استفاده کرد. از مزایای استفاده از این روش می توان ارزانی سادگی و عدم نیاز به برنامه ریزی و کار فیزیکی گسترده در مقایسه با دیگر روش های نمونه گیری دانست.
از معایب این روش می توان به اریبی این نمونه گیری اشاره کرد. همچنین واحدهای اولیه نمونه گیری ممکن است واحدهای معروف تر و یا مشابه خود را معرفی کنند. در تحقیقات جامعه شناسی و آمار , نمونه گیری ” گلوله برفی ” به تکنیکی اطلاق می شود که در آن افراد موجود در مطالعه افراد بعدی را معرفی می کنند . بنابراین گروه نمونه به نظر شبیه به یک گلوله برفی غلتان رشد می کند. همچنان که نمونه ساخته می شود اطلاعات کافی برای استفاده در تحقیق جمع آوری می گردد. این تکنیک نمونه گیری اغلب در جمعیت های مخفی که در دسترس به آن ها برای محقق مشکل است بکار می رود.
نمونه گیری گلوله برفی چیست؟
در این روش اعضای آیندهٔ نمونه از طریق اعضای سابق نمونه انتخاب می‌شوند و نمونه مانند یک گلولهٔ برفی بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود. برای مثال در یک پژوهش کیفی با روش مصاحبه، از افراد پرسیده می‌شود که آیا فرد دیگری را برای مصاحبه پیشنهاد می‌کنند و این گونه نمونهٔ آن ها بزرگ و بزرگ‌تر خواهد شد. اگر در این نمونه‌گیری از شبکه‌های اجتماعی فضای مجازی استفاده شود، به آن نمونه‌گیری گلوله برفی می‌گویند.
نمونه گیری گلوله برفی – کالج مدیریت
انواع نمونه گیری گلوله برفی
- نمونه‌گیری خطی: در این روش هر یک از اعضای نمونه، یک فرد جدید را برای ادامهٔ روند نمونه‌گیری معرفی می‌کنند.
- نمونه‌گیری نمایی بدون تبعیض: در این روش هر عضو نمونه، گروهی از افراد را پیشنهاد می‌کند.
- نمونه‌گیری نمایی با تمییز: در این روش هر عضو نمونه، گروهی از افراد را پیشنهاد می‌کند اما در نهایت یکی از این افراد در نمونه حضور پیدا خواهند کرد.
در هر سه روش، روند نمونه‌گیری ادامه میابد تا به تعداد کافی از افراد دست پیدا کنیم.
مزایای نمونه گیری گلوله برفی
- امکان دسترسی به جوامع پنهان به علت روابط و آشنایی‌های احتمالی این افراد. نتیجه یافتن این روش به میزان جلب اعتماد افراد مورد نمونه‌گیری از سوی جامعه شناسان و دانشمندان دارد.
- وقتی می‌خواهیم به افرادی از یک جامعهٔ پنهان دست یابیم، از این طریق به افراد، زمان و هزینهٔ کمتری نیاز است تا نمونه‌گیری انجام شود.
- این نمونه‌گیری برای تشخیص افراد متخصص یک جامعه در یک موضوع علمی نیز به کار می‌رود. زیرا این افراد معمولاً یکدیگر را می‌شناسند و می‌شود از طریق چند نفر از آن ها به عنوان نمونه اولیه، به تعداد بیشتری از این افراد دست پیدا کرد.
- این نمونه‌گیری، وقت کمی می‌گیرد و افراد جدید به سبب آشنایی افراد قبلی با محقق، با او راحت تر ارتباط برقرار خواهند کرد.
معایب نمونه گیری گلوله برفی
- افراد نمونهٔ اولیه تأثیر زیادی بر کل روند نمونه‌گیری دارند. زیرا این نمونه‌گیری اساساً به معرفی افراد مناسب جهت ادامهٔ نمونه‌گیری بستگی دارد.
- نمونه‌گیری تصادفی نیست.
- اندازهٔ نمونه مشخص نیست.
- جامعه شناسان و محققان خود پروژه، کنترل نسبتاً کمی روی روند نمونه‌گیری دارند.
وقتی جامعه به میزان خوبی همگون باشد (یعنی افراد دارای دیدگاه‌ها و تجربیات مشابه باشند)، این نمونه‌گیری مناسب است اما اگر جامعه دارای چندین دسته با عقاید مختلف و در واقع نا همگون باشد، این نمونه‌گیری با احتمال خطای بالایی همراه است.
بنابراین بهترین کار این است که مطمئن شویم که نمونهٔ اولیه شامل تنوع خوبی از افراد باشد.
