نوآوری باز ، یکی از شیوه های جدید در راستای مدیریت بهینه نوآوری، مفهوم نوآوری باز است. مفهوم آن از دیدگاه چسبرو (۲۰۰۳) جریانات سودمند درونی و بیرونی دانش به منظور سرعت بخشیدن به نوآوری داخلی و گسترش بازار با استفاده از نوآوری خارجی است. امروزه این موضوع به عنوان یک مفهوم مهم، هم در پژوهش های دانشگاهی و هم در فعالیت های صنعتی ظهور یافته و به شکل فزایندهای در سیاستگذاری عمومی، اهمیت یافته است. فرآیندهای نوآوری باز ایده های داخلی و خارجی را در پلتفرم ها و سیستم ها ترکیب می کند.
نـــــوآوری بــاز چیست؟
یک پارادایم است که فرض می‌کند شرکت می‌تواند و باید از ایده‌ها و مسیرهای داخلی و خارجی به بازار، به‌عنوان وسیله‌ای برای سرعت بخشیدن و بهبود فناوری و نوآوری محصول خود استفاده کند. این مدل بر ضرورت رهاسازی ایده‌ها برای خروج از شرکت با هدف درآمد‌زایی بیشتر و همچنین ورود ایده‌های نوآورانه (هم از جنس محصول، هم از جنس مدل کسب و کار) به شرکت تاکید می‌کند.
فلسفه اصلی نوآوری باز
فلسفه اصلی آن، توانمندی برای خلق یک اکوسیستم در جایی است که افراد، سازمان ها و بخش ها بتوانند سریعتر هم آفرینی کنند. گاسمن و انکل (۲۰۰۴) با مطالعه بر روی ۱۲۴ شرکت، سه فرآیند در نوآوری باز را شناسایی کردند. این سه فرآیند اصلی عبارتاند از: نوآوری باز بیرون به درون، درون به بیرون و نوآوری باز دو طرفه می باشد. رویکرد خارج به داخل نوآوری باز، شامل گشودن فرآیندهای نوآوری یک شرکت، برای انواع بسیاری از داده ها و مشارکت ها خارجی است. این جنبه از نوآوری باز، بیشترین توجه را در تحقیقات دانشگاهی و اقدامات عملی در صنعت، به خود اختصاص داده است. رویکرد داخل به خارج، امکان خروج ایده های بلا استفاده و کمتر استفاده شده را به بیرون از سازمان فراهم می کند تا دیگران از آن در سازمان خود استفاده کنند. فرآیند ترکیبی، نشان دهنده ترکیب فرآیند خارج به داخل و فرآیند داخل به خارج، برای باز کردن فرآیند نوآوری برای کشف دانش و بهره برداری برای ایجاد محصولات جدید است.
پژوهش های مختلفی به بررسی عوامل موثر در اجرای آن و موفقیت این موضوع پرداخته اند. پرهیزگار و فروزنده (۱۳۹۲) با شناسایی عوامل موثر بر آن در صنعت نشر کشور، به این نتیجه رسیدند که شایستگی های منابع انسانی(تجربه، مهارت، آموزش)، انگیزاننده ها(مدیریت پاداش) و تفکر راهبردی(ماموریت و چشم انداز) از عواملی هستند که در ایجاد فضای نوآوری باز نقش دارند. صفدری و همکاران (۱۳۹۳) فرهنگ و عوامل انگیزش را از عوامل کلیدی موفقیت آن شناسایی کردند. داوودی و همکاران (۱۳۹۵)، شبکه سازی و فرهنگ اشتراک دانش را به عنوان عوامل موثر در موفقیت نوآوری باز، شناسایی کردند. شریفی و حاتمی (۱۳۹۸) بررسی کردند که فرهنگ نوآورانه منابع انسانی و مدیریت دانش منابع انسانی نقش مثبت و معناداری در اجرای موفق آن در حوزه IPTV سازمان صدا و سیما دارد و آموزش و ارتقا انگیزش در این زمینه موثر می باشد. برانسویکر و اهرنمان (۲۰۱۳) فرهنگ باز و استراتژی را از جمله عوامل اثر گذار در اجرای نوآوری باز معرفی کردند. جوچیم و همکاران (۲۰۱۴) انگیزه فردی را، به عنوان تسهیل کننده فعالیت های نوآوری باز، شناسایی کردند. لـوپز و همکاران (۲۰۱۷) به تجزیه و تحلیل فعالیت های پایداری سازمانی، مدیریت دانش و نوآوری باز، پرداختند. نتاایج مطالعه نشان داد کـه سـازمان هـا بـا بکـارگری یک رویکـرد اسـتراتژیک و بـا استفاده از مدیریت دانش و نـوآوری بـاز، می تواننـد عملکـرد خـود را ارتقـاء داده و ایـن کـار نیازمند تغییراتی مهم و اساسـی در فرهنـگ سـازمانی در راسـتای پایداری سـازمانی مـی باشـد.
مزیت نوآوری باز
منافع زیادی به شرکت‌های فعال در این زمینه ارائه می‌دهد؛ از جمله «کاهش هزینه تحقیق و توسعه»، «پتانسیل بهبود در بهره‌وری توسعه»، «مشارکت مشتریان در فرایند توسعه»، «افزایش دقت برای تحقیقات بازار و مشتریان هدف»، «هم‌افزایی بین نوآوری داخلی و خارجی» و «پتانسیل برای بازاریابی شبکه‌ای».
معایب نوآوری باز
پیاده‌سازی یک مدل از نوآوری باز به‌طور طبیعی با تعدادی از خطر و چالش‌ها مواجه است؛ از جمله «امکان افشای اطلاعاتی که قصد به اشتراک‌گذاری آن وجود ندارد»، «پتانسیل از دست دادن مزیت رقابتی خود سازمان‌ها درنتیجه آشکارسازی مالکیت معنوی آن‌ها»، «افزایش پیچیدگی کنترل نوآوری و مقررات و نحوه مشارکت‌کنندگان در یک پروژه» و «نیاز به تدوین یک ابزار برای شناسایی درستی و ترکیب نوآوری خارجی»
نوآوری باز – کالج مدیریت
مدل‌های نوآوری باز
۱- پلتفرم محصولات
این رویکرد شامل توسعه و معرفی محصول در حال تکمیل، به‌منظور ارائه یک چارچوب یا برای دسترسی، سفارشی‌سازی و بهره‌برداری است. هدف آن توسعه قابلیت‌های محصولات به‌منظور افزایش ارزش محصول برای تمامی طرفه‌ای درگیر است.
چارچوب نرم‌افزار در دسترس همانند مانند نمونه‌های رایج از پلتفرم‌های محصولات نرم‌افزاری هستند. این روش در بازارهایی با داشتن اثرات قوی شبکه‌ای تأثیر دارد در جایی که تقاضا برای تکمیل محصولات در قالب این چارچوب وجود دارد (از قبیل تلفن همراه و یا برنامه‌های کاربردی آنلاین)؛ اما درعین‌حال این مقیاس از پلتفرم اغلب منجر به افزایش پیچیدگی و مدیریت کیفیت محصول می‌شود.
درعین‌حال این مقیاس از پلتفرم اغلب منجر به افزایش پیچیدگی و مدیریت کیفیت محصول می‌شود.
۲- مسابقات ایده
این مدل شامل پیاده‌سازی و راه‌اندازی سیستمی است که به‌وسیله استراتژی‌های موفق پاداش، باعث تشویق رقابت می‌شود. برنامه‌های مسابقاتی نظیر Hackathon تحت این دسته از نوآوری باز قرار می‌گیرند. این روش برای سازمان‌ها امکان دسترسی ارزان به تعداد زیادی از ایده‌های جدید را داده، درحالی‌که همچنین به ارائه بینش عمیق‌تر به نیازهای مشتریان کمک می‌کند.
۳- غوطه‌ور شدن در مشتری
این تکنیک شامل تعامل نزدیک و گسترده با مشتری از طریق میزبانی وی یا از طریق تعامل با کارکنان سازمان است. در این روش سازمان‌ها از اطلاعات و داده‌های مشتریان استفاده نموده و باعث مشارکت مشتریان در فرایند طراحی و توسعه محصولات می‌شود.
۴- طراحی و توسعه محصولات مشترک
همانند روش پلتفرم محصولات، سازمان با شرکای خود در زمینه توسعه محصولات همکاری می‌کند. تفاوت این روش با روش اول در این است که چارچوب برای همکاری و تعامل در این زمینه وجود دارد و همچنین سازمان میزبان این توسعه، کنترل‌ها و نظارت لازم در این زمینه را خواهد داشت. این روش اجازه کنترل و نظارت بیشتری را به سازمان خواهد داد و باعث تولید محصولات با سرعت بیشتری خواهد شد درعین‌حال باعث کاهش هزینه‌های توسعه محصولات می‌شود.
۵- شبکه‌های نوآوری
به‌طور مشابه به مسابقات ایده، یک سازمان از شبکه‌ای از همکاران در فرایند طراحی با ارائه پاداش در قالب یک انگیزه استفاده می‌کند. تفاوت مربوط به این واقعیت است که شبکه‌ای از همکاران به‌منظور توسعه راه‌حل برای شناسایی مشکلات استفاده می‌شود.
دلایل بروز پارادایم نوآوری باز
از دلایل بروز پارادایم آن، رشد فزاینده جا به جایی سرمایه انسانی ماهر است. سرمایه انسانی نشان دهنده موجودی دانش فراگفته افراد یک سازمان است که از طریق شایستگی، نگرش چالاکی فکری افراد، مهارت ها و توانایی حل مسئله ایجاد می شود و همچنین منبعی مهم برای نوآوری و بازآفرینی در یک شرکت به شمار می رود. بنابراین با در نظر گرفتن این اصل موضوع که “همه کارمندان باهوش برای من کار نمی کنند” بدون شک، تلاش ها برای تشریح موفقیت نوآوری باز ممکن است بدون در نظر گرفتن کاربردهای منابع انسانی شرکت ها به شکست منجر شود. علی رغم تحقیقات فراوان در این حوزه، پژوهش های علمی کمی، جنبه انسانی نوآوری باز را مورد توجه قرار داده است. بررسی ادبیات پژوهش با این موضوع و منابع انسانی، نشان داد، اغلب پژوهش های صورت گرفته با این موضوع و منابع انسانی، به نقش منابع انسانی و یا رویکردهای انسانی در نوآوری باز اشاره شده است. به عبارت دیگر دو دسته مطالعات در خصوص منابع انسانی و نوآوری باز تا کنون قابل مشاهده است، دسته اول مطالعاتی هستند که نقش و جایگاه منابع انسانی در اجرای آن بررسی کرده اند و دسته دوم ویژگی های منابع انسانی و مهارت های مورد نیاز برای اجرای نوآوری باز را شناسایی و بررسی کرده اند.
